Πως θα φτάσουν οι δραχμές στα χέρια του κόσμου - I Οwe Υou IOU "Σου χρωστάω"

Ήρθε η ώρα της αλήθειας.
Τέλος οι θεωρίες, οι εκτιμήσεις, τα ψέματα και οι μπλόφες.

Αν πραγματικά οι εταίροι μας έχουν την θέληση να κρατήσουν τον άσωτο υιό μέσα στην οικογένεια του ευρώ ή φοβούνται τις επιπτώσεις της διάσπασης, θα φανεί μέχρι την Κυριακή.

Πως θα φτάσουν οι δραχμές στα χέρια του κόσμου - I Οwe Υou IOU "Σου χρωστάω"

Εδώ που έχουμε φτάσει η δραχμή είναι το μέτριο σενάριο. Το κακό σενάριο είναι να είμαστε στο ευρώ και να μείνουν κλειστές οι τράπεζες χωρίς τα χρωματιστά χαρτάκια που λέγονται χαρτονομίσματα.

Ο μύθος

Έχει επικρατήσει σε πολλούς η άποψη ότι δεν επιτρέπεται νομικά να μας διώξουν από την ευρωζώνη. Όμως ακόμα και να υπάρχουν νόμοι που να υποστηρίζουν αυτή την άποψη, δεν έχει σημασία.

Αν αποφασίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να κλείσει την κάνουλα της ρευστότητας, δεν θα υπάρχει άλλη λύση από το να φύγουμε μόνοι μας.

Αρκεί να εφαρμόσει τους κανόνες που ισχύουν για την αναπροσαρμογή της αξίας των υφισταμένων ασφαλειών (collateral). Δηλαδή τις εγγυήσεις που έχουν δώσει τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα για την χρηματοδότηση που ήδη έχουν λάβει.

Για παράδειγμα τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου που έχει δώσει μια εμπορική τράπεζα ως εγγύηση θα αξίζουν λιγότερο αν η χώρα οδηγηθεί σε πτώχευση. Από την άλλη όμως οι ανάγκες θα είναι αυξημένες λόγω της εκροής των καταθέσεων από την ανασφάλεια που θα νιώθει ο κόσμος. Με αλλά λόγια θα πρέπει να ελπίζουμε σε αύξηση της διευκόλυνσης από την ΕΚΤ, έχοντας μικρότερης αξίας περιουσιακά στοιχεία για κάλυψη.

Αυτό απαγορεύεται ρητά από τους κανόνες της ΕΚΤ, αναδεικνύοντας το προβληματικό ισχύον θεσμικό πλαίσιο της. Τελικά από την ποσοτική χαλάρωση δεν εξαιρείται μόνο το μέλος της που έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα, αλλά και είναι έτσι δομημένη που να του αφαιρείται ρευστότητα την στιγμή που είναι απαραίτητη για την επιβίωση του.

Πρώτη φορά στην ιστορία

Άρα; Τι θα γίνει; Θα μείνουμε χωρίς χαρτονομίσματα; Πως θα λειτουργεί η οικονομία; Με αντιπραγματισμό; Θα λέμε πάρε 2 αυγά, δώσε μου ένα κιλό ρύζι;

Δυστυχώς αυτά δεν γίνονται. Δεν είμαστε αγροτική οικονομία. Δεν γίνεται να λειτουργήσουμε χωρίς ανταλλακτικό μέσο. Ένα νέο νόμισμα είναι μονόδρομος.

Η αλήθεια είναι πως για το τι θα ακολουθήσει μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Παρόλο που πτωχεύσεις κρατών έχουν συμβεί πολλές στην ιστορία, πρώτη φορά σημειώνεται χρεοκοπία κράτους του οποίου το εκδοτικό προνόμιο έχει εκχωρηθεί σε Κεντρική Τράπεζα ενώσεως κρατών.

Η επόμενη ημέρα

Αν δεν υπάρχουν πλέον ευρώ, προσωρινά το κράτος θα κάνει τις πληρωμές του με τα λεγόμενα "I Οwe Υou" (IOU, "Σου χρωστάω"). Οι εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα, οι συνταξιούχοι και οι προμηθευτές του δημοσίου, θα είναι οι πρώτοι που θα τα λάβουν.

Η πιο πρόσφατη εφαρμογή τους ήταν στην Αμερική. Τα χρησιμοποίησε η πολιτεία της Καλιφόρνια για ένα διάστημα προκειμένου να πληρώσει τις υποχρεώσεις της όταν πτώχευσε. Είναι κάτι σαν παράλληλο νόμισμα.
Υπάρχουν διάφορα προβλήματα που μπορούν να δημιουργηθούν στην πράξη, όπως για παράδειγμα η ύπαρξη μαύρης αγοράς. Η αξιοπιστία του παράλληλου νομίσματος θα διατηρηθεί στην πράξη και για όσο καιρό το κράτος και οι μεγάλες επιχειρήσεις θα τα δέχονται ως ισότιμα του ευρώ.

Καλημέρα δραχμή

Σταδιακά θα γίνεται η εισαγωγή της νέας δραχμής (ή όπως θα ονομαστεί το νέο νόμισμα) στην οικονομία. Θα ξεκινήσει από την μετατροπή του συνόλου των καταθέσεων ή ενός μέρος τους, από ευρώ σε δραχμές. Αυτό είναι σχετικά εύκολο γιατί γίνεται ηλεκτρονικά.

 Στην  συνέχεια και προκειμένου να εισαχθούν στην κυκλοφορία, θα αποσυρθούν τα IOUs και θα αντικατασταθούν με τις νέες δραχμές. Για παράδειγμα οι εφορίες και τα σουπερμάρκετ θα δέχονται πλέον δραχμές.
Τα ευρώ θα συνεχίσουν να διακινούνται και η αγορά θα καθορίσει την νέα ισοτιμία που θα διαμορφωθεί. Δηλαδή πόσο θα υποτιμηθεί έναντι του ευρώ. Βέβαια και τα ευρώ που κατέχουμε σήμερα είναι υποτιμημένα. Άλλη δύναμη έχουν τα ελληνικά ευρώ στις καταθέσεις των ελληνικών τραπεζών και άλλη των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Η ζημιά έχει γίνει ήδη από την στιγμή που δεν μπορούμε να κάνουμε αναλήψεις.
Η δυσκολία είναι να μπορέσουν να τυπωθούν τα νέα χαρτονομίσματα και τα νέα κέρματα. Αυτό μπορεί να πάρει πολλούς μήνες. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα που έχουμε είναι στο Ιράκ την εποχή που έπεσε ο Σαντάμ. Παρόλο που οι Αμερικάνοι είχαν έτοιμο το τυπογραφείο, τα ειδικά χαρτιά και τα μελάνια, περάσανε 6 μήνες μέχρι να εφοδιαστεί η χώρα με τα νέα χαρτονομίσματα.

Το πιθανότερο σενάριο

Το Grexit είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο νομικά, αλλά και πολιτικά. Το πιθανότερο είναι να ισχύσει κάποιο ειδικό καθεστώς προσωρινής απομάκρυνσης της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Είχε γίνει κάτι ανάλογο στις συνεδριάσεις της Αυστρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είχε αποκλεισθεί από τις συνεδριάσεις των οργάνων για όσο καιρό συμμετείχε στην κυβέρνηση η ακροδεξιά και ανακλήθηκε άμεσα όταν αλλάξανε οι συνθήκες.

Δυστυχώς η κατάληξη αυτή δεν οφείλεται μόνο σε αυτά που έγιναν το τελευταίο διάστημα. Έχει δρομολογηθεί από καιρό. Ένας οργανισμός σε μακρόχρονη δίαιτα είναι δυνατόν να καταρρεύσει σε μια βδομάδα.

Αν αυτό έγινε από καραμπόλα ή από ατζαμοσύνη δεν έχει τώρα πια τόση σημασία. Η Ελλάδα πρέπει να γλύψει τις πληγές τις και να ξανασηκωθεί. Είναι καθήκον όλων μας να σηκώσουμε τα μανίκια και να βοηθήσουμε.


* Ο Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα.
pazopoulos@gmail.com